| Tác giả | Kobo Abe |
| Ngôn ngữ | Tiếng Việt |
| Lĩnh vực | Văn học tập nước ngoài |
| Dịch giả | Nguyễn Tuấn Khanh |
| Năm xuất bản | 2010 |
| Đơn vị xuất bản | NXB Văn học & Bách Việt |
| Giá sách | 49.000 VND |
| Số trang | 284 |
“Người bầy bà trong hễ cát” được xuất bản vào năm 1961 và đem đến cho tác giả Kobo Abe (1924-1993) giải văn chương danh giá Yomiuri của Nhật, đã gửi tên tuổi của Abe lên hàng thế giới sau khi bạn dạng dịch Anh ngữ được vạc hành. Ông là tác giả Nhật được dịch ra tiếng nước ngoài quốc nhiều nhất. Một cuốn phim cùng tên, vì chưng chính tác giả viết truyện phim và Hiroshi Teshigahara (1927-2001) đạo diễn, được trình chiếu vào năm 1964, cũng đã đoạt giải Special Jury Prize tại Cannes Film Festival, 1964. Năm sau, cuốn phim đã có được đề cử, tuy vậy không trúng, giải Oscar mang đến Best Foreign Language Film Oscar, và giải Oscar mang lại Best Director.
Bạn đang xem: Người đàn bà trong cồn cát
Đó là mẩu truyện về một anh giáo viên vô danh tiểu tốt ở Tokyo, tên Niki Jumpei, và là 1 tay sưu tập côn trùng tài tử. Tuy nhiên, anh ta cũng có thể có một tham vọng, đó là hoàn toàn có thể tìm được một con côn trùng nhỏ nào mà không ai tìm ra, để tên anh đang được gắn liền với con côn trùng nhỏ đó với được lấn sân vào bách khoa từ điển. Ước vọng này đã chuyển anh mang lại một làng mạc ven biển vào trong 1 dịp nghỉ. Mải mê search côn trùng, anh không xem xét là đã lỡ chuyến xe cộ buýt sau cùng về thành phố. Lúc ngỏ ý với ba người bọn ông anh chạm mặt trên đụn mèo là liệu anh rất có thể nghỉ qua đêm tận nhà một dân làng như thế nào đó nhằm sáng mai tiếp tục đi tìm kiếm côn trùng, chúng ta liền tỏ ra chuẩn bị sẵn sàng giúp và gửi anh ta tới 1 căn nhà xiêu vẹo sinh sống duới sâu vào lòng một cái hố cát, yêu cầu leo xuống bởi thang giây. Tại căn nhà đó, một người bầy bà còn con trẻ đã nghênh tiếp và cơm trắng nước mang đến anh. Niki ko ngờ đây là một cái bẫy mà định mệnh đã dành cho anh.
Nguyên ngôi làng này bị nàn bão cát rình rập đe dọa chôn vùi. Ngôi nhà đất của người bầy bà nghỉ ngơi bìa làng gần kề biển, như một thứ tiền đồn, rất cần được giữ mang đến đừng bị cat chôn vùi, do nếu một khi cat chôn tòa nhà đó thì đã tiến tới căn nhà kế cùng rồi dần dà cả làng có khả năng sẽ bị xóa sổ. Xúc cát là công việc hàng đêm - đề nghị làm đêm hôm vì thời điểm đó cát ẩm, dễ dàng xúc vào xô, để fan ta tới kéo phần đông xô cát này lên và đem đi bán. Xung quanh sứ mệnh đảm bảo an toàn làng, qua niềm tin "Yêu nơi chôn nhau cắt rốn của mình”, châm ngôn của làng, người lũ bà được trả vô tư thực phẩm, nước và các thứ cần thiết khác. Từ ngày ông chồng và nhỏ của chị ta bị bão mèo chôn sống 1 năm về trước, chị thao tác làm việc xúc cát 1 mình không xuể. Và người ta đã lừa bắt cóc Niki nhằm điền vào khu vực nhân sự thiếu hụt đó.
lúc biết ra, Niki đang tìm mọi cách để thoát. Thoạt tiên anh ta trói người bọn bà lại làm áp lực dân làng. Đáp lại, dân xã ngưng cung ứng nước với thực phẩm mang đến hai người. Niki đành có tác dụng cái vấn đề xúc cát trong khi thủ đoạn tìm phương pháp trốn. Một lần anh ta sẽ leo lên được trên mồm hố và tìm cách thoát ra khỏi ngôi làng, nhưng bị tóm gọn lại cùng buộc phải liên tiếp cái việc xúc cát đêm hôm để rồi buổi ngày cát thô bị gió thổi liên tục đe dọa ngôi nhà của người bọn bà, như nhân đồ Sisyphe trong huyền thoại Hy Lạp bị buộc có tác dụng cái vấn đề vô tận: đẩy một hòn đá lên đồi, ngóng nó lăn xuống chân đồi, rồi lại đẩy lên, cứ thế, không được ngừng.
mặc dù vậy, Niki cũng vẫn chưa bỏ cuộc. Biết rằng nước là vũ trang dân làng dùng để khuất phục anh, ví như anh không chịu ngoan ngoãn làm theo ý họ, chúng ta sẽ cúp nước, Niki tìm cách triết nước từ mèo ẩm. Cũng vào thời gian lặng lẽ nghiên cứu việc này, Niki và người bầy bà, như lửa ngay gần rơm thọ ngày bắt buộc bén, trở nên thân cận hơn, sinh sống với nhau như bà xã chồng. Khi người đàn bà mang bầu và khám phá ra là đã với thai bên cạnh dạ con, dân làng đề xuất thòng chiếc thang giây xuống để kéo chị ta lên đưa theo nhà thương cấp cho cứu. Niki sinh sống lại chiếc hố. Anh ta đã hoài nghi ở đôi mắt mình khi thấy dân làng sau khoản thời gian đưa ngưòi đàn bà đi bên thương đã không rút mẫu thang lên. Anh tháng men lại bên cái thang, rồi leo lên cơ mà không chạm mặt một trở ngại nào. Thứ 1 từ khi bị tóm gọn cóc bỏ xuống hố cát, anh ta thấy được biển. Niki đi lang thang trên miệng hố, rồi lại leo trở xuống hố cát. Anh xem xét công trình xây dựng triết nước và thấy nước uống được bảo quản trong thùng chứa, như vậy dự án công trình triết và trữ nước của anh ý đã thành công. Anh ta không cảm thấy mong muốn phải bay thân ngay. Anh nghĩ anh vẫn ở lại làm cho dân làng biết về vấn đề này.
Cuốn truyện dứt bằng một án lệnh của tand tuyên cha người lũ ông đã chết sau bảy năm có tên trên danh sách người bị mất tích, để lại cho những người đọc một thắc mắc “tại sao Niki chọn ở lại” lớn lớn, và các nhà nghiên cứu và phân tích về người sáng tác và item mặc sức lý giải tại sao!
THÔNG TIN KHÁC
Kobo Abe đã cho nhân đồ dùng của ông trải qua đủ trang bị tình cảm, tự lòng từ hào, hại hãi cho đến dục vọng và thất vọng, để thấm gia vị thía sự phi lý của thân phận bé người.
Sống, nghĩa là chúng ta thực hiện các cuộc tương thoại. Cuộc tương thoại ấy rất có thể là tư cách cá nhân với cá nhân, cá thể với cộng đồng, với ta với ta.
“…chén rượu cay,Một đời tôi uống hoài,Trả lại từng tin vui
Cho trần giới chờ đợi…”
Trịnh Công Sơn (1937-2000)
Kiểu tương thoại sau cùng ấy là một nỗ lực chiêm nghiệm suy tư nhằm khơi mồng đến những chủ đề sâu rộng và dàn trải ra như: Triết lý là gì? Đời sống là gì?… nói cách khác hơn là chúng ta tìm cách tương thoại giữa tư tưởng và thi tưởng vào sự phân tranh cùng tột của giới hạn ngôn ngữ thế gian vốn đầy tràn ngộ nhận, cùng phải đánh liều với hiểm họa tối thượng để thể hiện Như Thể. Như thế, cuộc tương thoại này cần phải được đặt ra một cách trang trọng ưu liệt trên những mong manh và phù phiếm của người đời.
Những ngôn từ ấy là của Martin Heidegger. Cùng như thế, khi chúng ta đọc một tác phẩm văn học, ấy là họ đã bước vào một cuộc tương thoại đặc biệt.
Theo Bakhtin, đối thoại là bản chất của cuộc sống nhỏ người “con người tham gia cuộc đối thoại ấy bằng toàn bộ bé người mình cùng toàn bộ cuộc đời mình… Bản bổ không chết. Cái chết chỉ là sự ra đi. Nhỏ người ra đi lúc đã nói lời của mình, nhưng bản thân lời nói ấy còn lại trường tồn trong cuộc hội thoại ko bao giờ kết thúc…” 1. Với Bùi Giáng cũng viết: “Em về mấy thế kỷ sau, ngó trăng còn thấy nguyên màu sắc ấy không, ta đi gửi lại đôi dòng, lá rơi gồm dội lại trong sương mù?”. Nhưng còn hơn thế nữa, khi ta tuy nhiên thoại thì tác phẩm văn học ấy đưa ta vào một cuộc đối thoại kép, một cuộc đối thoại tuy vậy trùng. Độc giả vừa phải đối thoại với tác giả vừa phải đối thoại với “trường văn hoá” nhưng mà tác giả đó hiện diện. Theo Đoàn Văn Chúc, “trường vào trường văn hoá được hiểu tương tự như trường vào vật lý học, là một khu vực vực trong đó một hiện tượng từ tốt điện, giỏi một hệ thống lực được biểu thị. Từ đấy, một phương pháp ẩn dụ, trường văn hoá là một không gian - dân cư trong đó một xuất xắc những sự kiện văn hoá được diễn ra” 2. Và do thế mà lại mỗi dân tộc sống ở một không khí cư trú riêng, một loại hình dân cư riêng đề nghị những sự kiện văn hoá với tập tục, giải pháp suy nghĩ của những dân tộc cũng gồm sự khác biệt. Tất cả giống nhau thì chỉ giống nhau về bản chất những nỗi niềm của thân phận nhỏ người, còn cách diễn tả những nỗi niềm ấy thì khác biệt tùy vào từng dân tộc, từng cá nhân con người. Điều này càng rõ rệt hơn khi chúng ta đọc một tác phẩm văn học nước ngoài.
Nhật Bản với vị trí địa lý đặc thù của bản thân là quần đảo, trong suốt lịch sử dài lâu của bản thân đã tránh được các cuộc xâm lăng của đế quốc do vị trí địa lý xa tít nhưng vẫn tiếp thu được trọn vẹn những tinh tuý của văn học cùng văn hóa Trung Quốc một giải pháp tự nguyện bằng phương pháp gửi người sang du học. Những thành tố ngoại sinh này được kết hợp nhuần nhị với nền văn hóa bản địa quần đảo một cách đặc sắc. Vị thế ngay từ thời kỳ bắt đầu bao gồm chữ viết với chủ quyền chủ yếu trị, thì Nhật Bản đã tự xây dựng cho khách hàng được một diện mạo văn hoá riêng, với một bản sắc văn học riêng độc đáo, đầy bản lĩnh mà đỉnh cao là tác phẩm Genji monogatari (Nguyên thị vật ngữ) của nữ sĩ Murasaki Shikibu viết vào đầu thời kỳ Heian (794-1192), kể về những mối tình say đắm của phái mạnh Hoàng tử Genji. Rồi sau đó là sự chìm đắm vào “cuộc hành trình nội tại” của bản sắc dân tộc mà lại theo Kawabata thì dường như “từ thời Heian trở đi văn học Nhật Bản dường như chỉ đi xuống” trong sương lửa và nội chiến. Từ thời gian ấy, văn học Nhật Bản cứ mãi đợi chờ một luồng gió mới.
Phải đến thời Edo (1604-1867), khi chính quyền Mạc phủ của Ieyasu bắt đầu mở cửa bán buôn với những nước Hà Lan, Bồ Đào Nha cùng Anh thì một làn gió mới manh nha cho nền văn học Nhật Bản. Làn gió văn học phong tình nổi lên với Ihara Saikaku qua những tác phẩm Chàng trai đa tình (Koshoku ichidai otoko - Hiếu sắc nhất đại nam), Cô gái đa tình (Koshoku ichidai onna - Hiếu sắc nhất đại nữ), Năm cô bé si tình (Koshoku gonin onna - Hiếu sắc ngũ nhân nữ)… Làn gió tươi non của bờ cõi Hoa nghiêm với những vần thơ Thiền trong sáng của Matsuo Basho, cơ mà đỉnh cao là Con đường sâu thẳm (Oku no hosoi michi - Aùo bỏ ra tế đạo)…
Nhưng phải chờ đến thời Minh Trị (1868-1911) cùng với những cải cách duy tân của Thiên Hoàng Minh Trị, thì mới là “thời đã đến” của văn học Nhật Bản. Ngọn gió văn chương hiu hắt được thổi bùng lên và cất cánh phần phật trong tâm tư những bé người dấn thân có tác dụng văn nghệ. Từ Mori Ogai, Shimazaki Toson rồi đỉnh cao là Natsume Soseki, văn học hiện đại của Nhật Bản đã thức tỉnh và sải những bước nhiều năm sau đó qua những thời Đại chính (Taisho) (1912-1925), Chiêu Hoà (Showa) (1926-1989) qua những tên tuổi lẫy lừng như Akutagawa Ryunosuke, Yokomitsu Riichi, Kawabata Yasunari. Văn hào Kawabata đã đưa Nhật Bản bước thẳng lên văn đàn quốc tế với giải thưởng Nobel văn học năm 1968. Với chỉ sau đó nhì mươi sáu năm bước chân của Kawabata lại được tiếp nối bởi Oe Kenzaburo, người nhận giải Nobel văn học thứ hai đến nền văn học hiện đại Nhật Bản vào năm 1994. Đó là “thời đã mãn” mang lại nền văn học phương Đông trầm mặc và kiêu hùng này.
Những bước chân mặc dù âm thầm nhưng vang dội ấy của nền văn học hiện đại Nhật Bản đã làm cho kinh ngạc cả thế giới. Những bên nghiên cứu bắt đầu triệt để tra cứu hiểu “sức mạnh vượt trội” của nền văn học Nhật Bản và họ đã tái “phám phá” ra những tên tuổi không giống như Mishima Yukio, Tanizaki Junichiro, Murakami Haruki, Yoshimoto Banana… cùng trong số đó gồm một thương hiệu tuổi mà đến bây giờ người ta vẫn còn nhắc nhở đến do những bài bác học nhân văn thể hiện vào nhiều tác phẩm mang tính biểu tượng cao độ. Đó đó là Abe Kobo. Nói như Nietzsche “con người chết đi là để trở thành bất tử” thì đúng là thời gian qua đi càng tạo nên tên tuổi Abe Kobo ngày càng trở bắt buộc chói sáng rạng rỡ huy hoàng.
Trong số những công ty văn hiện đại Nhật Bản thì Abe Kobo với Murakami Haruki có sở trường dùng biện pháp biểu tượng một giải pháp nhuần nhị để diễn đạt tự tưởng của mình.
Và họ hãy cùng tò mò một tác phẩm lớn quan lại trọng của Abe Kobo là Người đàn bà trong cồn cát. Bằng cách tương chiếu giữa Heidegger với Abe Kobo, chúng tôi cố gắng làm cho sáng tỏ tư tưởng thiết yếu yếu của tác gia này vào việc đào sâu suy tư đến mức trầm tích sâu nhất tất cả thể nhằm tát cạn một tư tưởng chung cuối cùng mang tính phổ quát nhất của tác phẩm.
Câu truyện nói về Niki Jinpei, một nhà côn trùng nhỏ học, trong những khi đi search một mẫu côn trùng nhỏ đã lạc bước vào xứ cát. Người ta đưa anh xuống hố cat qua đêm thuộc với một người nữ. Sáng ra người ta rút mất thang dây. Và Jinpei tuyệt vọng, nỗ lực tìm cách vượt thoát. Và một lần anh đã suýt vượt thành công. Sau khi bị bắt lại, anh làm việc một phương pháp vô hồn, cùng chỉ tra cứu vui khi phát kiến ra cái bẫy nước. Anh thuộc với người nữ yêu thương thương nhau, kiếm tìm vui vào lao động để tải một chiếc radio, một chiếc gương soi. Cuối cùng người phụ nữ bao gồm thai không tính tử cung phải đưa đi cấp cứu. Jinpei trong thế lưỡng khả giữa vượt thoát với ở lại, đã chấp thuận nhận xứ mèo này làm cho quê hương…
Truyện chỉ tất cả vậy. Nhưng chỉ bao gồm vậy là thế nào? Những tình tiết đơn giản mở ngỏ ra vô vàn các khả năng. Bao gồm một sự tương hợp lạ kỳ giữa tư tưởng của Abe Kobo gửi gắm qua tác phẩm với tiến trình suy tưởng của Heidegger. Lúc nhận thấy điều đó, thoạt đầu cửa hàng chúng tôi kinh hoảng nhưng sau thời điểm bớt choáng váng, công ty chúng tôi quyết định đặt hai tác gia này vào một cuộc tương thoại khả năng. Bao gồm thể đây là một hành động liều lĩnh cùng dại dột nữa. Nhưng như shop chúng tôi đã nói, nếu triệt để suy tư, bọn họ sẽ thấy cuộc tương thoại này mở ngỏ ra vô vàn những khả năng mà tự chúng soi chiếu lẫn nhau trong những bước đi uyển chuyển của tư duy triệt để…
Thoạt kỳ thủy là như thế. Con người là một hữu thể bị quăng ném vào cõi nhân sinh. Đó là khởi điểm suy tư của Heidegger. Và đó cũng là quang quẻ cảnh mở đầu câu truyện Người đàn bà vào cồn cát 3 của Abe Kobo. Niki Junpei, người cơ mà đến cuối truyện bọn họ mới biết thương hiệu qua thông đưa tin mất tích của toàn án nhân dân tối cao Nội Vụ, chợt bị quăng ném vào một hố cat - hố thẳm vực sâu của vùng vẫy cưỡng kháng ở khoảng giữa chấp nhận với chối từ, một chốn ngụ cư của Hữu - tại - thế và Hữu - quy - tử. Thoạt đầu anh rất ngạc nhiên, với chỉ có mình anh là ngạc nhiên thôi, mọi người khác thì bình thản. Bọn họ cần phải nhớ rằng ngạc nhiên chính là khởi điểm của suy tư. Sự ngạc nhiên xô đẩy Jinpei tra cứu hiểu vấn nạn mình đang mắc phải. Với điều đầu tiên anh tìm thấy đó là sự phi lý của thân phận, của hiện tại. Anh không biết tại sao bản thân bị bỏ rơi ở chốn này, anh ko không hiểu tại sao người khác cứ mặc nhiên chấp nhận trả cảnh bỏ rơi này mà không hề ngạc nhiên, không hề tức giận, để vẫn tồn tại hồn nhiên như cỏ cây. Sự hiểu biết thoạt tiên sẽ đưa đến niềm tuyệt vọng và thuộc với nó là sự kiếm search giải pháp giải thoát. Sự hiểu biết, vị đó, đã gợi mở ra một nhỏ đường… “Đường về thơ giắt sau lưng, biết rằng tài mệnh đi bình thường một đường…”. Dĩ nhiên khi bọn họ gọi tên cùng dàn bày phơi mở thể tính của con đường thì đồng thời ấy “đường” vừa là khởi điểm và “đường” cũng sẽ là thông thường cục, tức là nhỏ đường sẽ cùng lúc vừa ở phía trước vừa ở phía sau ta. Nhỏ người sẽ rơi vào một tình huống lưỡng khả: đi về trước tất cả thể sẽ bị rớt lại đằng sau cùng đi thụt lùi dọ dẫm thì bao gồm khả năng tiến về trước để triển nở thân phận cùng kiện toàn nhân vị. Vì vậy khi chuẩn bị kêu gọi khởi sự lên đường cơ mà nghe như hàm hồ nghịch nghĩa “còn không một bận cù về, đường xưa bao gồm ánh trăng thề kim cương gieo” (Bùi Giáng) bởi vì lẽ ấy. Chiếc đó là loại mà Husserl gọi là “dẫn thoái”. Cùng điều đó là đến kẻ khởi sự lên đường nhiều khi phải hoang mang “Tình buồn ngồi khóc lìa tan, ta buồn từ thuở hoang mang lối về, đời như nhạn lạc đáy khe, bay lên cất cánh xuống vẫn nghe lưng chừng…” (Hoàng Long).
Bắt đầu từ đó, bé người, ở đây là Jinpei, mới thành tâm suy tư và tìm kiếm qua những hành động gồm thể tái ban phát đến đời bản thân một ý nghĩa sống, để kiếm tìm kiếm lại bao gồm mình. “Tìm thấy ta rồi, sằng sặc cười, nước mắt cả một đời, thành một mẫu hư ảo, thế thôi?” (Hoàng Hưng).
Và cái vấn nạn nhưng Abe Kobo đặt ra với khai triển qua nhân vật Jinpei liệu bao gồm giúp bọn họ đào sâu và tát cạn hết ý nghĩa của tình thế để làm cho hành trang vào đời giữa lòng nhân loại hôm nay?
Hành động then chốt của Jinpei sau một lần vượt thoát ko thành đó là chấp nhận cư ngụ với hiện tại ở chốn này. Anh phải chấp nhận nơi lưu đày này làm chốn an cư. Đó là điều nhưng Heidegger cũng nói tới. Con người không biết vì sao mình bị bỏ rơi tại thế giới này với không biết mình sẽ đi về đâu, bắt buộc thế giới lưu đày này cũng đồng thời là chốn an cư. Nhưng nhỏ người phải tìm kiếm lại cho khách hàng một ý nghĩa sống. Theo Heidegger, vị lẽ đó mà nhỏ người khởi sự suy tư. Còn Abe Kobo đến Jinpei tựu thành thể tính con người qua việc sáng sủa chế ra cái bẫy nước giữa vùng hoang mạc. Đó là hành động căn để, mang ý nghĩa then chốt của tác phẩm. Hành động này cần được soi sáng trong thiết yếu nó. Vũ Quần Phương, khi viết bài tựa đến bản dịch Việt ngữ, cũng đã nhận thấy điều này, nhưng chúng ta thật ngạc nhiên khi thấy ông so với xiết bao hời hợt về hành động cốt tử đó. Mượn biện pháp nói của triết gia V. Soloviev thì ông "đã “bơi nông” một bí quyết đáng tởm ngạc”. Vũ Quần Phương viết: “Anh (tức Jinpei) nấn ná ở lại bởi vì cái bẫy nước. Anh đã phát hiện ra cách lấy nước giữa vùng khô khát này. Anh phải trao lại cái phát minh sáng tạo đó đến một ai đó. Cái phát minh đó, ác thay, chỉ bao gồm ý nghĩa với dân sở tại. Trước kia, anh chạy trốn họ, bây giờ anh đợi gặp họ. Tất cả sự thâm nám thúy của cuốn truyện nằm ở bỏ ra tiết này" 4.
Nếu sự “thâm thuý” của câu truyện này chỉ tất cả thế thì liệu có còn gì khác là Abe Kobo? shop chúng tôi có cảm giác như Vũ Quần Phương lấy xẻng đâm vài yếu xuống bề mặt tác phẩm rồi kết luận “thật là rạm thuý”, và chẳng cần bậm tâm đến việc đào sâu với tát cạn ý nghĩa tác phẩm của mình đã “cạn” như thế như thế nào cả. Xin thưa rằng việc phát minh sáng tạo ra chiếc bẫy nước ko phải là cớ để Jinpei ở lại chốn lưu đày chờ dân sở tại đến để “trao truyền y bát” mà lại hành động đó chỉ tất cả ý nghĩa lớn với riêng Jinpei, cùng chỉ bao gồm Jinpei mà thôi. Dân sở tại ko cần biết đến điều đó. Jinpei đã tìm kiếm lại được thể tính con người qua hành động phạt minh, đưa phẩm giá nhỏ người lên một chiều kích nhân bản cao nhất. Sáng tạo, tư duy và phát minh sáng tạo là để tồn tại, là ban mang đến đời người một ý nghĩa sống. Và trong việc chọn lựa ý nghĩa ấy, nhỏ người đạt đến một chiều kích trọn vẹn tự vị (mà yếu tính của đạo lý là tự vì chưng và tự do là một đặc tính của bé người. Heidegger nói thế 5). Tự vì chưng ấy không phải từ bên trên trời rơi xuống nhưng mà phải được và chỉ được tựu thành trải qua hành động của bé người. Rồi nhịp tự vì chưng ấy, may chăng sẽ nối kết một nhịp cầu tương giao vốn đã từng gãy đổ nhiều phen với cuộc sống này trong suốt chiều lâu năm thế kỷ đau thương. Hành động phát minh sáng tạo là lời khẳng nhận quyết liệt của nhỏ người nhận chốn lưu đày này có tác dụng quê hương đích thực. Bởi thế nhưng Goethe đã đến Faust dịch câu mở đầu của Thánh khiếp “Khởi thủy là lời” thành “Khởi thủy là hành động”. Phải hành động, hành động quyết liệt, hành động triệt để.
Nói như một lời quyết liệt của Albert Camus “Vì muốn có tác dụng người nên chối từ làm cho thần thánh”. Sáng tạo là chiến thắng của nhỏ người trước nghịch cảnh đau thương của tự nhiên và của giới hạn trong tầm da tiết của thể xác vật. Nên cuối cùng, Jinpei ở lại hố cát, dù cho có cơ hội bay đi. Anh nhủ thầm chờ đến lần sau sẽ thoát. Nhưng họ ai cũng biết rằng sẽ không tồn tại lần sau như thế nào nữa. Jinpei đã qua loại bẫy nước đã làm cho lễ tuyên thệ kết hôn với đời sống này, với hy vọng vào một niềm tin mai hậu của chiến thắng bé người. Thế là thừa đủ đến một kiếp sống hoang vu cùng nhỏ bé bỏng giữa lòng hố thẳm nhân gian. Sự tự thắng vượt đó còn hướng bé người đến một chiều kích siêu việt không giống nữa. Bé người được thanh tẩy để đạt chiều kích nhân bản cao nhất, gột rửa dần tính thô lậu của thân xác vật để vươn lên nhân tính vào huy hoàng và rực rỡ. Đó chẳng phải là niềm vui sướng tột đỉnh của kiếp người giỏi sao?
Thế nhưng tại sao tên của Jinpei không được nhắc tới ở tiêu đề truyện? Tại sao là Người đàn bà vào cồn cát nhưng mà không phải là “người đàn ông vào cồn cát”? Tại sao là “Suna no onna” mà không phải là “Suna no otoko”? Đó là một ẩn ngữ nữa của Abe Kobo. Ta cần phải hiểu rằng hình ảnh người đàn bà đó là hình ảnh của đời sống. Chị chính là hình ảnh của một đời sống tối trầm lặng. Tự cuộc sống không có một ý nghĩa như thế nào cả. Ta phải đánh thức cuộc sống bằng những hành động gồm ý nghĩa của cuộc đời ta. Và chủ yếu qua những hành động đánh thức ấy, bé người ta triển nở toàn vẹn. Tại sao cuối thuộc lại gồm hình ảnh người phụ nữ chửa xung quanh dạ con. Dòng thai đã thành các hình nhưng chưa thành dạng nhân tính. Chúng chỉ cần so sánh với tác phẩm Faust của Goeth là ý nghĩa này ngay lập tức sáng tỏ chói rạng trước mắt ta. Tại sao đứa nhỏ của Faust và thiếu phụ Helena lại cũng chết yểu? Bởi vì họ còn lưỡng lự chưa dám dấn thân thực sự để kết hôn với đời sống. Jinpei chưa thực sự chấp nhận cuộc sống. Chấp nhận của Jinpei mới chỉ là nửa vời. Anh vẫn nuôi ý định vượt bay vào một ngày nào đó.
Có một sự trùng lặp nào ngẫu nhiên ở đây không lúc Jinpei vừa được dạo bước bên ngoài hố mèo thì trên chiếc xe cộ cứu thương người phụ nữ đang quằn quại vì đau đớn. Dĩ nhiên với một bậc thầy như Abe Kobo thì chẳng gồm ngẫu nhiên làm sao ở đây cả. Bỏ ra tiết này hẳn phải gồm dụng ý gì chứ. Câu trả lời hẳn nhiên là lúc anh vẫn còn có ý ly khai với cuộc sống thì những hoa trái nhưng mà anh thu lượm tích cóp bao năm cùng những nhịp cầu tương giao bấy thọ anh tạo dựng bỗng chốc sẽ phải gãy đổ chảy tành. Anh phải dấn thân toàn vẹn, phải ngỏ lời giao ước quyết liệt với cuộc sống bằng một dòng thân xác này trăm năm. Jinpei chế tạo được mẫu bẫy nước để kiếm tìm lại mình cùng ban mang lại đời mình một ý nghĩa sống thì người phụ nữ gồm thai. Jinpei nuôi ý định vượt thoát cùng thực sự đã dạo bước ngoài hố cát thì người phụ nữ quằn quại hư thai. Còn ẩn dụ nào rõ ràng hơn thế nữa? những biểu tượng tự tương chiếu soi sáng lẫn nhau lấp lánh khôn hàn như thế mà sao một người như Vũ Quần Phương lại không cần biết tới và cứ tự huyễn hoặc rằng mình đã đào sâu đến mức trầm tích cuối cùng. Cùng hội thuộc thuyền văn chương với nhau “đôi lứa mặt trời bình thường lận đận” như thế hơn nữa ngộ nhận nhau một bí quyết tàn khốc như thế thì trách làm thế nào ta không than một lời của Khổng Tử mang đến được: “Cây lương mộc gồm lẽ đổ chăng? Người quân tử có lẽ nguy chăng?”. Và làm thế nào mà người quân tử ko gửi tấm lòng u uất của mình vào cỏ cây, với để trên trán bản thân khắc ghi những ngọn sóng bạc đầu?
Và lúc ta hiểu được tình tiết trang trọng ưu liệt của việc khám phá ra dòng bẫy nước của Jinpei, thì tác phẩm vụt trở đề nghị rực rỡ trong một giản đơn tính bùng sáng. Với ta sẽ hiểu truyện này còn có một liên hệ tam giác giữa Jinpei, chiếc bẫy nước và người đàn bà. Đó là mối liên hệ thiết thân giữa nhỏ người và cuộc sống. Bằng thiết yếu cái bẫy nước, Jinpei đã tuyên thệ hứa hôn với đời sống, vui vẻ xây dựng một đời sống an cư giữa chốn đọa đày. Dòng bẫy nước chính là sợi dây siết chặt Jinpei vào người đàn bà. Với như thế, người đàn bà đã níu kéo được Jinpei. Và như thế Jinpei đã níu kéo được bao gồm mình. Với như thế, con người (qua hình tượng Jinpei) không thể tìm cách chạy trốn khỏi cuộc sống (qua biểu tượng người đàn bà) và hoàn cảnh (qua biểu tượng hố cát), nhưng mà tìm biện pháp chung sống với chủ yếu nó, bằng bao gồm khả năng của mình, bằng chính sự chấp nhận của bản thân đầy can đảm.
Và đến đây, ta tất cả thể nói rằng “truyện chỉ có thế thôi”. Một câu kết luận nhẹ tựa lông hồng nhưng mà để đi đến đó bọn họ phải mệt mỏi trèo qua từng nào ngọn núi của tư duy. Đó mới đó là cốt tủy của những lời nhẹ nhàng cơ mà trầm trọng sau đây của tô Đông Pha: “Lô sơn im tỏa Chiết Giang triều, vị đáo bình sinh hận bất tiêu, đáo đắc bản lai vô biệt sự, Lô Sơn yên tỏa Chiết Giang triều”.
Vâng, vẫn là “khói tỏa Lô Sơn sóng Chiết Giang” thôi. Vâng, với hiện tượng thời gian nào cũng như nhau thôi. Chỉ tất cả bản chất, trung ương thế giờ đây đã đổi khác. Cùng ai đã qua mấy dặm “đoạn trường”, thì mới biết con đường đến được một bến bờ cũng thật sự trầm kha? Người đọc sẽ trách cứ người viết là tại sao phải cần sử dụng Martin Heidegger để soi chiếu với Abe Kobo. Thưa rằng từ Abe Kobo đến Oe Kenzaburo đều trải qua những mon năm của chiến tranh thế giới thứ hai cần dễ dàng thấm thía vị cay đắng giòn mỏng của thân phận nhỏ người vào guồng cù của lịch sử. Và bởi thế nhưng mà trong tác phẩm của mình, họ xoáy sâu vào sự hiện sinh của con người là điều tất nhiên thôi.
Một thiền sư trung hoa đã tất cả một nhận xét thoạt nghe qua thấy rất hàm hồ “Thiên hạ bảo Quách Tượng chú giải Trang Chu. Riêng biệt ta lại đến rằng Trang Chu chú giải cho Quách Tượng” 6. Mượn giải pháp nói ấy, ta cũng bao gồm thể bảo rằng “dường như không phải Abe Kobo chú giải Heidegger mà chính Heidegger chú giải cho Abe Kobo vậy…”. Một bí quyết nói thật hàm hồ.
Nhưng ngẫm đến kỹ, biện pháp nói ấy hàm hồ thật chăng? Ta không biết chắc. “Nhân gian tận kiến thiên sơn hiểu, thùy thính cô viên đề xứ thâm?” (Tuệ Trung Thượng Sĩ). (Nhân gian đều thấy nghìn non sáng, ai lắng nghe ra tiếng vượn trầm?”). Câu nói xa vắng này còn có gợi mở một khải thị nào chăng?
Ta chỉ biết rằng qua bí quyết nói tưởng chừng như hàm hỗn song trùng nhị bội ấy bao gồm nói lên một điều là tuy văn chương cùng triết lý cư ngụ trên những đỉnh núi bóc tách biệt hẳn nhau nhưng đều quy quan sát về một hướng duy nhất. Hướng đích nền tảng ấy sở hữu tên Thân - Phận - nhỏ - Người.
Mộc Các, sử dụng thành, tháng 11/2005
--------------
Chú thích:
1:Trích dẫn theo Phạm Vĩnh Cư, M. Bakhtin, Lý luận cùng thi pháp tiểu thuyết, NXB Hội công ty văn, Hà Nội, tái bản 2003, Lời nói đầu, trang 13. 2:Đoàn Văn Chúc, Văn hoá học, NXB Lao động, Hà Nội, 2004, trang 339. 3:Người đàn bà trong cồn cát, Abe Kobo, Bản dịch của Vũ Tuấn Khanh với Giang Hà Vị, NXB Văn học, Hà Nội, tái bản 1999. 4:Sđd, trang 211. 5:Martin Heidegger, Về yếu tính của chân lý, bản dịch của Trần Công Tiến, Ca dao xuất bản, sài Gòn, 1975, xin coi từ trang 29 đến 32, phân đoạn “nền tảng của sự khả thể hoá một say đắm đáng tính”.
Xem thêm: Cách Gõ Vni Và Telex, Gõ Chữ Tiếng Việt Có Dấu Trên Máy Tính
6:Trích dẫn theo Phùng Hữu Lan, Đại cương triết học sử Trung Quốc, Bản dịch của Nguyễn Văn Dương, NXB Thanh niên, tái bản 1999, trang 30.