NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA TỪ ĐIỂN TIẾNG NGA CÓ PHÁT ÂM, TỪ ĐIỂN PHÁT ÂM NGA

VŨ LỘC

Thực hóa học của từ điển hai máy tiếng là từ bỏ điển đối dịch. Đối dịch chứ chưa phải là đối chiếu. Việc lựa chọn phần nhiều từ ngữ tương đương trong trường đoản cú điển tương quan đến hai ngôn ngữ, ngôn từ gốc và ngữ điệu dịch. Đôi khi người ta gọi ngôn ngữ gốc là ngữ điệu thứ nhất, ngôn ngữ bên trái và ngôn ngữ dịch là ngôn ngữ thứ hai, ngôn từ bên phải. Trong từ điển Nga - Việt thì giờ Nga là ngữ điệu gốc, giờ đồng hồ Việt là ngôn từ dịch cùng ngược lại, vào từ điển Việt - Nga ngôn từ gốc là giờ Việt, ngôn ngữ dịch là giờ đồng hồ Nga. Từ bỏ điển đối dịch gồm thể có không ít loại. Tuỳ ở trong vào đối tượng người tiêu dùng sử dụng trường đoản cú điển cùng các chuyển động phiên dịch (dịch xuôi – dịch từ tiếng nước ngoài sang tiếng chị em đẻ và dịch ngược – dịch từ bỏ tiếng chị em đẻ thanh lịch tiếng nước ngoài), hoàn toàn có thể có các loại trường đoản cú điển thuật ngữ và từ điển phổ thông.

Từ điển đối dịch phổ thông rất có thể có từ bỏ điển độ lớn nhỏ, từ điển bỏ túi, trường đoản cú điển tầm trung bình bình, trường đoản cú điển kích thước lớn.(1) Tuỳ nằm trong vào tiếng mẹ đẻ của người sử dụng là ngôn ngữ gốc tốt là ngôn ngữ dịch tương tự như việc cung cấp kiến thức để giao hàng việc dịch ngược hay hoạt động đọc hiểu với dịch xuôi, hoàn toàn có thể có, chẳng hạn, nhì từ điển Nga - Việt khác nhau.(2) Những điều đó liên quan đến sự việc biên soạn trường đoản cú điển.

Khi thực hiện từ điển nhằm dịch từ bỏ tiếng mẹ đẻ lịch sự tiếng nước ngoài (dịch ngược), ko kể sự tương tự về nghĩa của từ ngữ nước ngoài, bạn sử dụng nên biết nhiều thông tin bổ sung cập nhật của từ bỏ ngữ được cung cấp trong trường đoản cú điển, khác với khi sử dụng từ điển để đọc gọi văn phiên bản tiếng nước ngoài hoặc dịch trường đoản cú tiếng quốc tế sang tiếng bà mẹ đẻ (dịch xuôi). Số đông thông tin bổ sung của tự ngữ tiếng mẹ đẻ đã bao gồm trong vốn trí thức của tín đồ sử dụng, cần không nhất thiết đề xuất đưa vào trường đoản cú điển. Lấy ví dụ trong tự điển Nga - Việt cho những người Nga từ bỏ книга ngoài từ sách khớp ứng trong giờ Việt, rất cần phải đưa thêm quyển sách, cuốn sách và bao gồm thí dụ minh hoạ sẽ giúp đỡ người sử dụng tạo thành những cách nói đúng đắn mực: đọc sách chứ chưa phải là *đọc quyển sách; một cuốn sách chứ không hẳn là *một sách; sở hữu được cuốn sách hay chứ chưa hẳn là *mua được sách hay; v.v. Nhưng lại điều đó lại không tuyệt nhất thiết phải bao gồm trong trường đoản cú điển Nga - Việt cho những người Việt vì người việt nam tự biết bao giờ dùng từ sách, lúc nào phải sử dụng quyển sách, v.v. Ngược lại trong tự điển Việt - Nga cho tất cả những người Việt trong mục từ bỏ sách ko kể từ книга tương xứng trong giờ đồng hồ Nga, bắt buộc đưa thêm phần đông từ книги, литература; книжный, v.v. Vì tổng hợp xuất bạn dạng sách của tiếng Việt phải dịch quý phái tiếng Nga là издавать книги, sách phổ thông đề nghị dịch là популярная литература; tủ sách, hiệu sách buộc phải dịch là книжный шкаф, книжный магазин. Tuy nhiên trong tự điển Việt - Nga cho người Nga thì không cần thiết vì gặp gỡ những tổ hợp nói trên họ tự tìm kiếm được cách nói đúng.

Cùng là từ bỏ điển Nga - Việt phổ thông, nhưng kể từ điển Nga - Việt cho những người Nga và Nga - Việt cho tất cả những người Việt bao gồm điểm biệt lập về bảng từ, về nội dung những mục từ bỏ v.v. Cách xử lí các mục trường đoản cú như ghi chú sau từ trên đầu mục, phân chia nghĩa từ bỏ và các thí dụ minh hoạ, tuy đa số phải dựa vào ngôn ngữ cội nhưng ở 1 mức độ nhất mực cũng phải chăm chú đến đối tượng sử dụng là bạn của ngôn ngữ dịch hay ngôn ngữ gốc.

Về bảng từ

Trong giờ Nga có những từ đổi khác đặc biệt: пить (uống) phát triển thành ngôi là пью, пьёшь, пьёт, v.v.; петь (hát) đổi thay ngôi là пою, поёшь, поёт, v.v.; Thời vượt khứ của cồn từ идти là шёл, шла, шло, шли; Đại tự Я (tôi) ở các cách loại gián tiếp gồm dạng меня, мне, мной; v.v. Danh từ, tính từ tiếng Nga bao gồm dạng khuyếch đại (увеличительная форма) và sút nhỏ, trìu mến (уменьшительная форма, ласкательная форма): домише (toà đơn vị lớn); домик, домишко (ngôi bên nhỏ); мамочка (mẹ ); большуший (to tướng, to đùng); малюсенький (bé tí ti), v.v. Đó là hầu như dạng từ nặng nề đoán so với người không thành thành thục tiếng Nga, bởi vì vậy vào từ điển Nga - Việt cho những người Việt, độc nhất là tự điển học sinh, nên gồm có mục từ:

пь (пью, пьёшь, пьют) см. пить

по (пою, поешь, поют) см. петь

шёл прош. от идти

шл (шла, шло, шли) прош. от идти

меня р.п. и в.п. от Я

мне д.п. и пр.п. от Я

домищеувел., см. дом

домик уменьш., см. дом

мамочка ласк., см. мама

большущий увел., см. большой

малюсенькийуменьш., ласк., см. маленький, v.v.

Trong trường đoản cú điển Nga - Việt cho tất cả những người Nga, đa số mục trường đoản cú này rất có thể không cần thiết.

Về các chú giải sau từ trên đầu mục

Đối với người Nga thì những chú giải về từ đầu mục của từ điển Nga - Việt không cần cụ thể như trong từ điển Nga - Việt cho người Việt.(3) trong từ điển Nga - Việt cho người Việt, nhất là từ bỏ điển cho học sinh, cần phải có những chú giải bỏ ra tiết. Tuy nhiên cách chú giải đề nghị rõ ràng, cô đọng, né dùng quá nhiều từ viết tắt (vừa rối rắm vừa ko tiết kiệm).

Về ngữ âm. Cần hướng dẫn cách phân phát âm của không ít từ không theo quy tắc ngữ âm. Ví dụ: кафé <фэ> (quán cà phê), кашнé <нэ> khăn choàng cổ), компьютер <тэ> (com-pu-tơ), конденсатор <дэн> (cái tụ điện), купе <пэ> (buồng trên xe lửa) конечно <шн> (tất nhiên), тенденция <тэндэн> (khuynh hướng). Cho tới thời điểm bây giờ các tự điển Nga - Việt không triển khai điều này.

Tiếng Nga là ngôn từ có trọng âm từ đề nghị cần hỗ trợ trọng âm không hồ hết cho các từ trên đầu mục, mà cả trong số tổ hợp từ cùng thí dụ minh hoạ vì xuất phát từ 1 âm tiết cùng hư trường đoản cú trong tiếng Nga thường không có trọng âm, tuy vậy trong câu rõ ràng chúng có thể mang trọng âm. So sánh: дойти̾ до дома (đi cho ngôi nhà) cùng дойти до̾ дому (về đến nhà ); вы̾йти из дома (ra khỏi ngôi nhà) cùng выйти из дому (ra khỏi đơn vị mình); Она придёт через час (một giờ nữa bà ấy sẽ đến – phân phát ngôn bình thường) với Она придёт через час (phát ngôn nhấn rất mạnh tay vào thời gian). Rất tiếc là từ điển giáo khoa Nga - Việt không hỗ trợ trọng âm cho những cụm từ cùng câu.

Về ngữ pháp. Người sử dụng từ điển phải bao gồm những kỹ năng và kiến thức ngữ pháp nhất định đã tiếp thu qua sách với tài liệu giáo khoa. Thiếu những kỹ năng và kiến thức đó thì không sử dụng từ điển được. Ví dụ mong dùng từ điển Nga - Việt, người việt ít nhất phải biết rằng trong giờ Nga danh từ gồm giống đực, giống như cái, như thể trung, gồm số ít, số các và biến đổi theo cách. Phải biết là rượu cồn từ biến đổi theo ngôi, gồm số ít, số nhiều, có quá khứ, hiện nay tại, sau này v.v. Bởi vì vậy khi gặp trong văn bạn dạng từ читаешь, bạn mới học tối thiểu cũng phải ghi nhận đó là hễ từ ngôi đồ vật hai, số ít, phải ghi nhận bỏ biến tố -ешь, gắng nó bởi -ть nhằm tra từ читать; chạm chán từ карту phải biết bỏ -у, cụ nó bằng -а để tra từ bỏ карта; chạm chán từ новую, phải ghi nhận bỏ -ую và gắng nó bằng -ая, rồi lại thay bởi -ый nhằm tra từ новый, v.v. Cho nên vì thế nhiều ghi chú về ngữ pháp có thể được giản lược. Tuy nhiên điều ấy cần được giải thích và nêu rõ trình từ bỏ trước sau của các chú giải trong quy tắc trình bày (hoặc cấu tạo của từ bỏ điển).(4) Một điều cũng đáng để ý là đầy đủ chú giải bằng từ viết tắt nên được nguyên lý chặt chẽ, dễ dàng nhận với dễ nhớ.(5)

Về phân chia nghĩa từ

Từ điển hai sản phẩm công nghệ tiếng đa số là đối dịch đông đảo từ ngữ riêng biệt lẻ. Tuy nhiên, từ thường là có rất nhiều nghĩa. Việc tách nghĩa của từ phụ thuộc sự phối kết hợp của những từ thành nhiều từ và trong những lúc tạo câu. Thống kê những tổ phù hợp từ để bóc tách nghĩa của tự tuỳ trực thuộc vào năng lực của từng cá thể và mang tính chất chất nhà quan, yêu cầu sự tách bóc nghĩa của từ trong những từ điển (kể cả tự điển một đồ vật tiếng) thường không giống nhau.

Việc bóc tách nghĩa của từ trong từ điển Nga - Việt, đa số là tìm hầu hết yếu tố tương tự trong tiếng Việt, phụ thuộc vào việc bóc nghĩa vào từ điển giải thích tiếng Nga, nhưng tuỳ trực thuộc vào đối tượng người dùng sử dụng, việc tách bóc nghĩa với minh hoạ nghĩa cũng khác nhau. Ví dụ, cùng là động từ читать trong từ điển Nga - Việt cho tất cả những người Nga gồm thể tách bóc nghĩa hệt như trong từ bỏ điển tường giải giờ đồng hồ Nga của С.И. Ожегов:

1) đọc; читать письмо (đọc thư); читать бегло (đọc lướt qua); читать про себя (đọc thầm) 2) đọc được, gọi được; читать по-русски (đọc được tiếng Nga); читать на трёх языках (hiểu được ba thứ tiếng) 3) đọc tác phẩm; читать Пушкина (đọc Puskin, đọc cống phẩm của Puskin) 4) ngâm; читать стихи (ngâm thơ, gọi thơ) 5) dạy, giảng dạy; читать в Педагогическом институте (dạy làm việc Trường đh Sư phạm); читать лекции по литературе (giảng dạy văn học), читать доклад (<đọc> báo cáo) 6) đoán được; читать настроения по лицам (đoán (đọc) được trọng tâm trạng qua đường nét mặt); читать в чьих-л. сердцах (đoán được ý ai đó). Đối với người Nga sự khác hoàn toàn giữa các nghĩa của tự читать thể hiện ở khả năng phối hợp về khía cạnh ngữ pháp của cụm từ. Ví du có thể nói читать письмо (đọc thư), сũng nói cách khác прочитать письмо (đọc bức thư), nhưng quan trọng nói *прочитать Пушкина, cũng tương tự không thể nói *прочитать в Педогогическом институте, v.v.

Nhưng vào từ điển Nga - Việt cho tất cả những người Việt hoàn toàn có thể chỉ cần bóc tách thành cha nghĩa: 1) đọc 2) dạy, giảng dạy 3) đoán được, đọc được vì chạm mặt những tổng hợp читать письмо, читать по-русски, читать Пушкина, читать стихи người việt nam tìm ngay lập tức được phương pháp nói tương ứng: phát âm thư, phát âm được giờ Nga, đọc Puskin, đọc (ngâm) thơ cùng sự khác hoàn toàn của những từ “đọc” trong những tổ hợp này không quan yếu đối với người Việt.(6)

Nhiệm vụ đa phần của từ bỏ điển hai thiết bị tiếng là cung cấp cách dịch tương tự trong ngữ điệu dịch so với từ ngữ của ngôn ngữ gốc chứ chưa hẳn là giải thích chân thành và ý nghĩa của chúng. Do vậy, nếu trong ngôn từ dịch có một tự đã tổng quan được nghĩa của từ tương ứng trong ngữ điệu gốc thì vấn đề lặp đi tái diễn một cách dịch trong ngôn ngữ dịch là không bắt buộc thiết. Ví dụ: từ mới trong giờ đồng hồ Việt rất có thể dùng để dịch toàn bộ các cụm từ новый друг (người chúng ta mới); новый костюм (bộ phục trang mới); новый метод (phương pháp mới); новый начальник (thủ trưởng mới); новая работа (công vấn đề mới)... Cho nên vì thế không nên tách từ новый thành 5 nghĩa không giống nhau vì mọi chỉ dịch là mới.(7)

Việc cung cấp những từ đồng nghĩa tương quan của từ trên đầu mục trong ngôn từ gốc chỉ có tác dụng giải mê say nghĩa của trường đoản cú trong ngữ điệu gốc, chúng không hỗ trợ ích cho vấn đề dịch sang ngôn ngữ dịch. Ví dụ đối với từ читать mà lại chú thêm đồng nghĩa tương quan là глотать, проглатывать cùng пробегать(8) không rất nhiều là không cần thiết mà còn hỗ trợ sai lệch nghĩa của trường đoản cú читать vị nghĩa của bọn chúng là phát âm ngấu nghiến, hiểu lướt qua (nghĩa trơn của cồn từ глотать, проглатывать (nuốt) với пробегать (chạy qua). Chúng bổ sung sắc thái nghĩa cho từ читать (ngấu nghiến, lướt qua) với cả hai phần lớn thuộc phong thái hội thoại trong lúc đó читать trung hoà về phong cách. Việc cung cấp nhiều từ đồng nghĩa trong ngôn từ dịch hoàn toàn có thể giúp người dịch văn phiên bản biết được nhiều từ tương đương và năng lực lựa lựa chọn 1 từ mê thích hợp. Mặc dù nhiên so với người học, tốt nhất là bạn mới học, thì lại không hữu ích vì chưa phải các từ đồng nghĩa tương quan là thay thế được đến nhau. Chúng gồm có sắc thái nghĩa không giống nhau, bao gồm sắc thái tu từ khác nhau, tất cả sự đánh giá chủ quan khác nhau, và chuyển động trong những cụm từ không giống nhau. Những điều này không dễ dàng được chỉ dẫn trong trường đoản cú điển do không thể cho vô số thí dụ minh hoạ.

Trong từ điển Nga - Việt bắt đầu của К. М. Аликанов và И. А. Мальханова từ умирать nghỉ ngơi nghĩa 1) cho hồ hết từ đồng nghĩa tương quan sau đây: chết, thác; (об уважаемом лице về tín đồ đáng kính) mất, vượt cố, qua đời, từ trần, tạ thế, mệnh chung, lâu chung, thệ thế, ra đi, ở xuống, về, nhắm mắt, quy tiên, quy thiên, tịch, băng hà; (о презираемом лице về bạn đáng khinh) ngoẻo, bỏ mạng, vứt thây, củ; (погибать, остаивая что-л. Bị tiêu diệt để bảo vệ cái gì đó) hi sinh, liều thân, liều mình, xả thân, vứt mình. Để minh hoạ những tác giả gửi một lấy một ví dụ sau đây: он умер ông ấy đã chết thật (chết, từ trần, tạ thế), nạm ấy đã quá gắng (mệnh chung, ở xuống, quy tiên, thọ chung), v.v.(9) ví dụ những chú thích trước dãy từ đồng nghĩa (về tín đồ đáng kính, về fan đáng khinh, v.v.) không đủ để lí giải cách áp dụng chúng. Tỉ dụ minh hoạ cũng không làm rành mạch sự biệt lập giữa những từ đồng nghĩa. Tín đồ học muốn biết cách sử dụng chúng lại phải tò mò trong từ điển lý giải một lắp thêm tiếng (trong trường hòa hợp này là trường đoản cú điển giờ Việt).

Về ví dụ minh hoạ

Trong từ bỏ điển hai sản phẩm công nghệ tiếng, khác với vào từ điển tường giải một sản phẩm tiếng, ví dụ minh hoạ nên chỉ có thể là những cụm từ, tránh gần như câu trích dẫn lâu năm lấy trong các tác phẩm văn học. Từng nghĩa сần bao hàm thí dụ điển hình, tiêu biểu, tránh trùng lặp. Lấy ví dụ với rượu cồn từ читать không nên đưa không ít cụm trường đoản cú đồng dạng như: читать книгу (đọc sách), читать учебник (đọc sách giáo khoa), читать газету (đọc báo), читать статью (đọc bài báo), читать объявление (đọc thông báo), читать документ (đọc tài liệu); читать бегло (đọc lướt); читать быстро (đọc nhanh); читать медленно (đọc chậm), читать громко (đọc to), читать тихо (đọc khẽ), читать чётко (đọc rõ).(10)

Nên tránh hầu như thí dụ không nhiều lượng thông tin. Ví dụ như với động từ читать tránh việc đưa phần nhiều thí dụ như: читать о каком-л. человеке (đọc về bạn nào đó), читать о собаках (đọc về những bé chó), читать кому-л. про детей (đọc mang đến ai kia về phần đông đứa trẻ), читать для детей (đọc cho phần đông đứa trẻ ; читать на балконе (đọc ở kế bên ban công), читать на диване (đọc trên ghế đi-văng), читать под деревом (đọc dưới cội cây), v.v.(11)

Không nên vì tiết kiệm mà gộp những yếu tố đồng loại trong các cụm trường đoản cú đồng dạng lại thành một dãy với để trong lốt ngoặc ( ) kiểu: читать книгу (учебник, газету, статью, объявление, документ, письмо, сказку, стихи...) vì, trước hết, toàn bộ mọi nhiều từ với thí dụ minh hoạ đều có cách dịch tương đương, nếu không, gặp gỡ từ những nghĩa tín đồ đọc sẽ cực nhọc xử lí. Ví dụ như trong từ điển giáo khoa Nga - Việt tự найти sinh hoạt nghĩa 1. Cho hầu hết từ tương đương: trông thấy, bắt gặp, bắt được cùng minh hoạ bởi những nhiều từ: найти ежа̾ (гриб, деньги, записку, ключ, следы), nhưng quán triệt cách dịch. Bạn mới học có thể không biết nghĩa của không ít từ ежа(12) và các từ nhằm trong lốt ngoặc, nhưng mà nếu tìm được nghĩa phần nhiều từ đó là bé nhím, loại nấm, tiền, lá thư, chìa khoá, dấu vết) thì cũng lần khần là trông thấy, bắt gặp hay là bắt được nhỏ nhím, v.v. Đây là công việc của bạn biên soạn, không nên bắt bạn đọc, tuyệt nhất là với người mới học, đề xuất vất vả tìm tòi. đồ vật hai là gặp mặt những các từ bao gồm tính từ mà cho những tổ hợp hình dáng новый друг (сосед, ученик..., семья, школа..., лекарство, произведение...) thì fan học đang dễ mắc lỗi do có những kết hợp sai ngữ pháp: *новый семья, *новый книга, *новый лекарство, *новый произведение.

Về các phụ lục

Một việc đặc trưng đối với từ bỏ điển Nga - Việt cho người Việt là cung cấp các phụ lục: phụ lục về các địa danh quan liêu trọng, phụ lục về tên riêng của giờ Nga (vì tên gọi của bạn Nga bao hàm cách kết cấu đặc biệt khó đối với người Việt, ví dụ: Александр – Саша; Виктор – Витя v.v.), phụ lục về ngữ âm với nhất là phụ lục về ngữ pháp nhằm giúp cho người học có đk sử dụng từ bỏ điển thuận lợi hơn. Rất tiếc là phần đa cuốn từ điển Nga - Việt cỡ mập và trường đoản cú điển giáo khoa không có những phần này.

Xem thêm: Học tiếng anh chuyên ngành y tế, 5 trang web học tiếng anh y khoa phổ biến nhất

(1) trường đoản cú điển Nga - Việt của А.П. Шилтова xuất phiên bản vào nửa cuối nắm kỉ XX là trường đoản cú điển cỡ bé dại và từ bỏ điển quăng quật túi.