Bạn đang xem: Tâm thần phân liệt và đa nhân cách
Trong rối loạn nhân cách loại phân liệt, trải nghiệm nhận thức phản ánh sự hoa mĩ xa rời thực tế (ví dụ, ý tưởng liên hệ, ý tưởng hoang tưởng, ảo tưởng cơ thể, tư duy huyền diệu) và một sự rối loạn lớn hơn về tư duy và lời nói hơn là xảy ra trong các rối loạn nhân cách khác.
Tỷ lệ báo cáo thay đổi nhưng có lẽ khoảng 3,9% dân số chung. Rối loạn này có thể phổ biến hơn một chút ở nam giới.
Bệnh lý đồng diễn là phổ biến. Hơn một nửa số bệnh nhân bị rối loạn nhân cách loại phân liệt đã có ≥ 1 giai đoạn rối loạn trầm cảm điển hình, và 30 đến 50% trong số họ có rối loạn trầm cảm nặng Trầm cảm điển hình (rối loạn đơn cực) Các rối loạn trầm cảm được đặc trưng bởi buồn trầm trọng hoặc dai dẳng đủ để ảnh hưởng vào hoạt động chức năng và thường là do giảm sự quan tâm hoặc thích thú trong các hoạt động. Nguyên nhân... đọc thêm khi rối loạn nhân cách loại phân liệt được chẩn đoán. Những bệnh nhân này thường có rối loạn sử dụng chất Rối loạn sử dụng chất Rối loạn sử dụng chất có liên quan đến mô hình hành vi bệnh lý, trong đó bệnh nhân tiếp tục sử dụng chất bất chấp những vấn đề đáng kể liên quan đến việc sử dụng chất đó. Chẩn đoán rối loạn... đọc thêm .
Nguyên nhân của rối loạn nhân cách loại phân liệt chủ yếu được cho là nguyên nhân sinh học bởi vì nó có nhiều bất thường não bộ đặc trưng của tâm thần phân liệt Tâm thần phân liệt Tâm thần phân liệt được đặc trưng bởi loạn thần (mất liên hệ với thực tại), ảo giác (các tri giác sai), hoang tưởng (các niềm tin sai lạc), tư duy và ngôn ngữ thiếu tổ chức, cảm xúc thờ ơ vô... đọc thêm . Rối loạn này phổ biến hơn trong số các họ hàng bậc một của người bị tâm thần phân liệt hoặc rối loạn tâm thần khác.
Bệnh nhân bị rối loạn nhân cách loại phân liệt không có bạn thân hay bạn tâm tình, ngoại trừ họ hàng bậc 1 của họ. Họ rất khó chịu khi phải liên quan đến người khác. Họ chỉ tương tác với mọi người nếu họ phải làm như vậy nhưng thường là không thích vì họ cảm thấy họ khác và không thuộc về họ. Tuy nhiên, họ có thể nói rằng việc thiếu các mối quan hệ khiến họ không vui. Họ rất lo lắng trong các tình huống xã hội, đặc biệt là với những người không quen. Dành nhiều thời gian hơn trong một tình huống không làm giảm sự lo âu của họ.
Những bệnh nhân này thường giải thích không chính xác những sự kiện thông thường như có ý nghĩa đặc biệt đối với họ (ý tưởng liên hệ). Họ có thể mê tín hoặc nghĩ rằng họ có quyền lực bí ẩn đặc biệt cho phép họ cảm nhận được sự kiện trước khi xảy ra hoặc đọc được tâm trí của người khác. Họ có thể nghĩ rằng họ có quyền kiểm soát ma thuật đối với người khác, nghĩ rằng họ làm cho người khác thực hiện những điều bình thường (ví dụ như cho chó ăn) hoặc thực hiện các nghi lễ phép thuật có thể ngăn ngừa được các tác hại (ví dụ như rửa tay 3 lần có thể ngăn ngừa bệnh tật).
Ngôn ngữ có thể kì quặc. Nó có thể là quá trừu tượng hoặc quá cụ thể hoặc chứa các cụm từ kỳ quặc hoặc sử dụng các cụm từ hoặc các từ theo cách không bình thường. Bệnh nhân mắc chứng rối loạn nhân cách phân liệt thường ăn mặc kỳ quặc hoặc ăn mặc lôi thôi (ví dụ như mặc quần áo không vừa vặn hoặc bẩn thỉu) và có cách cư xử kỳ quặc. Họ có thể bỏ qua các tập quán xã hội thông thường (ví dụ như không giao tiếp bằng mắt), và bởi vì họ không hiểu những tín hiệu xã hội thông thường, họ có thể tương tác với người khác một cách không hợp lý hoặc cứng nhắc.
Bệnh nhân rối loạn nhân cách loại phân liệt thường nghi ngờ và có thể nghĩ rằng những người khác ra ngoài để bắt họ.
Tiêu chuẩn lâm sàng (Cẩm nang chẩn đoán và thống kê về rối loạn tâm thần, Ấn bản lần thứ Năm
Ý tưởng liên hệ (ý niệm về sự xuất hiện hàng ngày có ý nghĩa đặc biệt hoặc ý nghĩa cá nhân đáng kể dành cho hoặc hướng đến chính họ) nhưng không có hoang tưởng liên hệ (cũng là triệu chứng tương tự nhưng với sự thuyết phục lớn hơn)
Những niềm tin kỳ quặc hay những suy nghĩ huyền diệu (ví dụ, tin tưởng vào khả năng nhìn thấu, thần giao cách cảm, hoặc giác quan thứ sáu, đang bị bận tâm với những hiện tượng siêu phàm)
Sự lo âu xã hội quá mức không được làm giảm đi với sự quen thuộc và liên quan chủ yếu đến những nỗi sợ hãi hoang tưởng
Điều trị chung Điều trị Những rối loạn nhân cách nói chung là các hình thái lan tỏa và kéo dài về suy nghĩ, nhận thức, phản ứng, và liên quan đến việc gây ra tình trạng đau khổ đáng kể hoặc suy giảm chức năng. Các... đọc thêm rối loạn nhân cách loại phân liệt cũng giống như tất cả rối loạn nhân cách.
Rối loạn nhân cách phân liệt thường được điều trị bằng thuốc. Thuốc an thần kinh Các thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai Thuốc chống loạn thần được chia thành các thuốc chống loạn thần điển hình và các thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai (SGA) dựa trên tính ái lực và hoạt tính với các thụ thể của chất dẫn truyền... đọc thêm giúp làm giảm lo âu và các triệu chứng giống loạn thần; thuốc chống trầm cảm Điều trị trầm cảm bằng thuốc Một số loại thuốc và thuốc có thể được sử dụng để điều trị trầm cảm: Chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) Thuốc điều hòa serotonin (thuốc chẹn 5-HT2) Ức chế tái hấp thu Serotonin-norepinephrine... đọc thêm cũng có thể giúp giảm bớt lo âu ở những bệnh nhân mắc rối loạn nhân cách loại phân liệt.
Liệu pháp nhận thức-hành vi tập trung vào việc có được kỹ năng xã hội và kiểm soát lo âu có thể hữu ích. Liệu pháp như vậy cũng có thể làm tăng nhận thức của bệnh nhân về việc hành vi của họ có thể được nhận thức như thế nào.
Liệu pháp tâm lý hỗ trợ cũng có tác dụng. Mục đích là thiết lập một mối quan hệ tình cảm, khuyến khích, hỗ trợ với bệnh nhân và do đó giúp bệnh nhân phát triển các cơ chế bảo vệ lành mạnh, đặc biệt là trong các mối quan hệ giữa các cá nhân.
Bản quyền © 2023 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.
Mang đến cho quý vị Merck & Co, Inc., Rahway, NJ, USA (được gọi là MSD bên ngoài Hoa Kỳ và Canada) —chuyên sử dụng khoa học tiên tiến hàng đầu để chăm sóc và cải thiện cuộc sống trên toàn thế giới. Tìm hiểu thêm về Cẩm nang MSD Manuals và cam kết của chúng tôi về Kiến thức Y khoa Toàn cầu.
Bản quyền © 2023 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.
Bạn có nhận ra đôi lúc mình mang những nét tính cách đối lập nhau như vừa dịu dàng xong lại nóng nảy, lúc bao dung khi ích kỷ… Nếu tính cách thay đổi một cách thất thường, rất có thể bạn bị rối loạn đa nhân cách mà không hề biết đấy!
Tùy vào từng đối tượng giao tiếp khác nhau như ba mẹ, bạn bè, cấp trên… mà chúng ta có cách cư xử, nói chuyện riêng và đây là chuyện bình thường. Tuy nhiên, sự thay đổi cách hành xử của bệnh nhân rối loạn đa nhân cách nghiêm trọng hơn nhiều.
Bộ phim Split (2017) và Glass vừa ra mắt đầu năm 2019 đã dấy lên làn sóng tìm hiểu về bệnh rối loạn đa nhân cách. Câu chuyện về những mảnh ghép nhân cách vừa thú vị vừa ám ảnh của anh chàng Kevin, nhân vật chính trong phim đã khiến hàng triệu người xem tò mò muốn hiểu thêm về căn bệnh tâm lý bí ẩn này.
Rối loạn đa nhân cách là một bệnh tâm lý
Chứng rối loạn đa nhân cách thường được gọi là đa nhân cách (multiple personality disorder). Chứng bệnh tâm lý này còn có tên tiếng Anh là Dissociative Identity Disorder (DID) – rối loạn nhận dạng phân ly vốn là một vấn đề rất phức tạp đối với cả những chuyên gia tâm lý.
1. Rối loạn đa nhân cách là gì?
Có thể bạn đã từng có những giây phút mơ màng, không còn nhận thức được những gì đang xảy ra và cảm thấy như bản thân mình đang bị tách biệt với thế giới xung quanh khi làm việc quá căng thẳng. Rối loạn đa nhân cách cũng là một dạng tách biệt với môi trường xung quanh nhưng nghiêm trọng hơn. Đây là một quá trình tâm thần khiến bạn mất kết nối với suy nghĩ, ký ức, cảm xúc, hành động hoặc nhân cách của chính mình.
Người bệnh có thể đã gặp phải một số sang chấn trong quá khứ và phải bảo vệ bản thân bằng cách tách mình ra khỏi những trải nghiệm quá bạo lực hoặc quá đau đớn. Họ tách mình khỏi tình huống gây căng thẳng bằng cách tạo ra những nhân cách khác nhau để thay mình giải quyết những căng thẳng, đau buồn trong cuộc sống.
Khi xác định được mình có các dấu hiệu của bệnh đa nhân cách, bạn cần tìm đến một chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần để được chẩn đoán và điều trị một cách chuyên nghiệp hơn.
Quá trình chẩn đoán rối loạn đa nhân cách cần rất nhiều thời gian. Người ta ước tính rằng những người bị chứng rối loạn này phải đi thăm khám sức khỏe tâm lý 7 năm mới có được chẩn đoán chính xác, bởi vì những triệu chứng của bệnh rối loạn đa nhân cách rất giống với nhiều bệnh tâm thần khác. Trên thực tế, nhiều người mắc chứng rối loạn đa nhân cách cũng mắc các bệnh khác như rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn trầm cảm hay rối loạn lo âu.
Tuy nhiên, nếu bạn thấy mình có các triệu chứng kể trên thì hãy đến bác sĩ tâm lý để được giúp đỡ. Bác sĩ sẽ dùng 5 tiêu chí sau để chẩn đoán chứng rối loạn đa nhân cách:
Người bệnh có nhiều nhân cách: Người bệnh có ít nhất hai nhân cách khác nhau, mỗi nhân cách có cách nhận thức và suy nghĩ về thế giới xung quanh và bản thân khá rõ ràng và khác nhau. Người bệnh bị mất ký ức: Bệnh nhân không thể nhớ hoàn toàn các sự kiện trong ngày, thông tin cá nhân quan trọng hoặc các chuyện buồn hoặc sang chấn. Người bệnh không sinh hoạt bình thường: Người bệnh gặp căng thẳng hoặc khó khăn trong cuộc sống vì căn bệnh rối loạn đa nhân cách. Họ không thể làm việc hiệu quả hay không xây dựng được một mối quan hệ bền vững với bạn bè, đồng nghiệp vì sự thay đổi nhân cách của mình. Người bệnh có trải nghiệm bị sang chấn trong quá khứ/tuổi thơ: Người bệnh từng phải trải nghiệm những sự kiện đau buồn vượt ngoài khuôn khổ văn hóa hay tôn giáo thông thường. Ví dụ như trẻ em bị bạo hành, phụ nữ bị lạm dụng tình dục… Người bệnh không bị ảnh hưởng bởi chất gây nghiện: Người bệnh gặp phải các triệu chứng rối loạn đa nhân cách không phải do tác động của các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.Cách điều trị rối loạn đa nhân cách
Những bệnh nhân mắc rối loạn đa nhân cách thường rất khó sinh hoạt bình thường vì ảnh hưởng của bệnh. Tuy nhiên, vì đây là một căn bệnh có thể điều trị được nên người bệnh có thể giảm nhẹ những ảnh hưởng này nếu tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của các chuyên gia và bác sĩ
Ảnh hưởng của rối loạn đa nhân cách
Một số triệu chứng của chứng rối loạn đa nhân cách có thể ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh như sau:
Rối loạn giải thể nhân cách: Bệnh rối loạn giải thể nhân cách là cảm giác bạn không còn ở trong cơ thể mình cảm giác như mình không còn là chính mình mà là một người khác. Đây thường được gọi là “trải nghiệm thoát xác” và khiến bạn không thể tập trung vào công việc mình đang làm. Tri giác sai thực tại: Đây là cảm giác thế giới và mọi cảnh vật xung quanh không có thật hoặc rất mờ ảo. Quên thông tin quan trọng: Đôi khi người rối loạn đa nhân cách quên thông tin cá nhân của mình hay quên nội dung của một cuộc nói chuyện quan trọng dù đã từng tham gia cuộc trò chuyện ấy. Nhầm lẫn hay thay đổi nhân cách bản thân: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc xác định những mối quan tâm, quan điểm chính trị, tôn giáo, xã hội, xu hướng tình dục, tham vọng nghề nghiệp của mình. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp lẫn lộn về thời gian và địa điểm.Cách điều trị
Mặc dù hiện nay chưa có phương thức điều trị đặc hiệu cho chứng rối loạn đa nhân cách nhưng một số phương thức điều trị có thể hiệu quả nếu bệnh nhân kiên nhẫn điều trị lâu dài. Một số liệu pháp điều trị hiệu quả bao gồm trò chuyện, tâm sự với bác sĩ tâm lý hoặc thực hiện tâm lý trị liệu và liệu pháp thôi miên. Ngoài ra, những liệu pháp bổ trợ như nghệ thuật trị liệu hoặc liệu pháp vận động cũng có thể có ích.
Không có phương pháp điều trị bằng thuốc dành riêng cho bệnh rối loạn đa nhân cách nên các phương pháp chữa trị tâm lý vẫn là cách điều trị chính. Tuy nhiên, thuốc điều trị những bệnh đi kèm rối loạn đa nhân cách như rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu là cần thiết vì tỷ lệ bệnh nhân rối loạn đa nhân cách có đi kèm các bệnh lý tâm thần khác như rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu cũng khá cao.
Bệnh nhân cần kết hợp điều trị rối loạn đa nhân cách cùng các bệnh tâm thần khác như trầm cảm hay nghiện chất kích thích để cải thiện bệnh tình tốt hơn.
Xem thêm:
Rối loạn đa nhân cách thực sự là một cuộc chiến đối với những ai mắc bệnh. Đây là căn bệnh cần sự chăm sóc tâm lý và y tế phù hợp từ bác sĩ và mọi người xung quanh để đưa người bệnh dần trở lại với cuộc sống bình thường. Nếu kiên trì điều trị đúng hướng, người rối loạn nhân cách vẫn có thể thoát khỏi những mảnh ghép ám ảnh để trở thành người có ích cho xã hội và duy trì được chức năng làm việc và chất lượng cuộc sống tốt nhất.